पूर्व उच्च प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा (इयत्ता ५ वी) – अभ्यासक्रम
पूर्व उच्च प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा (इयत्ता ५ वी) ही विद्यार्थ्यांसाठी एक महत्त्वाची स्पर्धा परीक्षा आहे. महाराष्ट्र राज्य परीक्षा परिषदेकडून घेतली जाणारी ही परीक्षा विद्यार्थ्यांच्या बौद्धिक क्षमतेचा विकास करण्यास मदत करते. यामध्ये पेपर १ आणि पेपर २ असे दोन पेपर असतात.
या परीक्षेचा अभ्यासक्रम मुख्यतः चार प्रमुख विषयांवर आधारित असतो – मराठी, गणित, इंग्रजी आणि बुद्धिमत्ता चाचणी. प्रत्येक विषय हा विद्यार्थ्यांची संकल्पना समजून घेण्याची क्षमता आणि तर्कशक्ती विकसित करण्यास मदत करतो. योग्य तयारी आणि नियोजनाद्वारे विद्यार्थ्यांना ही परीक्षा उत्तीर्ण होण्याची संधी मिळू शकते.
या ब्लॉगमध्ये आपण शिष्यवृत्ती परीक्षा (इयत्ता ५ वी) – अभ्यासक्रम, त्याच्या स्वरूप, तयारीच्या टिप्स आणि महत्त्वाच्या अभ्यास घटकांविषयी सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत. जर तुम्हीही तुमच्या पाल्याला या परीक्षेसाठी तयार करत असाल, तर हा ब्लॉग नक्की वाचा!
शिष्यवृत्ती परीक्षा (इयत्ता ५ वी) – विषय – मराठी अभ्यासक्रम
| घटक | उपघटक | भारांश |
| वाचून कल्पना व संकल्पना स्पष्ट करणे | १. उतारा व त्यावर आधारित प्रश्न २. वृत्तपत्रातील जाहिराती व बातम्यांवर आधारित प्रश्न ३. कविता व त्यावर आधारित प्रश्न | २४% |
| कार्यात्मक व्याकरण | १. शब्दांच्या जाती- नाम, सर्वनाम, विशेषण, क्रियापद २. लिंग ३. वचन ४. काळ ५. विरामचिन्हे ६. वाक्यांचे भाग ७. शुध्द / अशुध्द शब्द | २०% |
| भाषेचा व्यवहारात उपयोग | १. वाक्प्रचार २. म्हणी ३. संवादावर आधारित प्रश्न ४. निर्देश- अ) योग्य शब्दांचा वापर करून वाक्य पूर्ण करणे आ) सुसंगत वाक्यांचा परिच्छेद इ) वाक्यांच्या वेगवेगळ्या भागातील चुकीचा भाग ओळखणे ई) सर्वोत्कृष्ट विकल्प निवडून वाक्य पूर्ण करणे ५. माहिती तंत्रज्ञान विषयक व मराठी भाषेत वापरल्या जाणाऱ्या इंग्रजी शब्दांना पर्यायी मराठी शब्द शोधणे | २४% |
| शब्दसंपत्तीवरील प्रभुत्व | १. समानार्थी शब्द २. विरूध्दार्थी शब्द ३. शब्दकोडी ४. जोडशब्द ५. आलंकारिक शब्द ६. शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द ७. समूहदर्शक शब्द ८. पिलुदर्शक शब्द ९. घरदर्शक शब्द १०. अक्षरे जुळवून अर्थपूर्ण शब्द तयार करणे ११. वर्णानुक्रमे शब्दक्रम लावणे १२. एकाच शब्दाचे भिन्न अर्थ शोधणे १३. भाषा विषयक सामान्यज्ञान लेखक, कवी, संत, शास्त्रज्ञ, – खेळाडू, राष्ट्रीय प्रतिके, दिनविशेष, शौर्य पदके, पुरस्कार, ग्रंथ, खेळ, रंगछटा, चव आणि प्रसिध्द संबोधने | ३२% |
शिष्यवृत्ती परीक्षा (इयत्ता ५ वी) – विषय – गणित अभ्यासक्रम
| घटक | उपघटक | भारांश |
| संख्याज्ञान | १. आंतरराष्ट्रीय व रोमन संख्याचिन्हे २. दहा अंकांपर्यंतच्या संख्यांचे वाचन व लेखन ३. अंकांची दर्शनी किंमत, स्थानिक किंमत व विस्तारित मांडणी ४.मोठ्यात मोठी व लहानात लहान संख्या तयार करणे ५. संख्यांचा चढता उतरता क्रम व तुलना ६. १ ते १०० संख्यांवर आधारित प्रश्नसंख्यांवरील क्रिया ७. सम, विषम, मूळ, जोडमूळ, सहमूळ, संयुक्त, त्रिकोणी व चौरससंख्या | १२% |
| संख्यावरील क्रिया | १. बेरीज (सात अंकी संख्यांपर्यंत) हातच्याची बेरीज, शाब्दिक उदाहरणे २. वजाबाकी (सात अंकी संख्यांपर्यंत) हातच्याची वजाबाकी,शाब्दिक उदाहरणे ३. गुणाकार (पाच अंकी गुणिले तीन अंकी संख्येपर्यंत) ४.भागाकार (पाच अंकी भागिले दोन अंकी संख्येपर्यंत) ५. पदावली व अक्षरांचा उपयोग ६. संख्यांचे विभाजक (अवयव) व विभाज्य, एक ते दहा पर्यंतच्याविभाज्यतेच्या कसोटया | २०% |
| अपूर्णाक | १. व्यवहारी अपूर्णांक अ) समच्छेद व भिन्नच्छेद अपूर्णांकाचा लहानमोठेपणा, चढता- उतरता क्रम, बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार ब) अंशाधिक, छेदाधिक व पूर्णांकयुक्त अपूर्णांक परस्पररूपांतरक) सममूल्य अपूर्णांक २. दशांश अपूर्णांक अ) वाचन, लेखनब) स्थानिक किंमत, दशांश अपूर्णांक उपयोगक) बेरीज, वजाबाकी | १४% |
| मापन / महत्त्वमापन | १. लांबी, वस्तुमान, धारकता ( दशमान परिमाण) – परस्पर रूपांतर, बेरीज, वजाबाकी व शाब्दिक उदाहरणे. २. कालमापन घडयाळ- (मध्यान्हपूर्व माध्यान्होत्तर) तास,मिनिटे, सेकंद परस्पर रूपांतर, बेरीज, वजाबाकी व शाब्दिकउदाहरणे ३. दिनदर्शिका- ४. कागदमापन (रीम, दस्ता) ५. नाणी-नोटा (रूपये-पैसे) परस्पर रूपांतर, मूलभूत क्रियांवरआधारित खरेदी व विक्रीसंबंधी उदाहरणे. | २०% |
| व्यावहारिक गणित | नफा-तोटा, शेकडेवारी, सरळव्याज (प्राथमिक माहितीवर आधारितउदाहरणे) | १६% |
| भूमिती | १. कोन व त्यांचे प्रकारभूमिती २. समांतर व लंब रेषा ३. त्रिकोण, चौरस, बाजू, शिरोबिंदू ४. वर्तुळ – त्रिज्या, जीवा, व्यास, केंद्र, परिघ, अंतर्भाग, बाहयभाग,वर्तुळकंस ५. परिमिती – त्रिकोण, आयत, चौरस, बहुभुजाकृती ६. क्षेत्रफळ-आयत, चौरस ७. त्रिमिती वस्तू व घडणी ८. आकृतिबंध ९. इष्टिकाचिती व घन (कडा, शिरोबिंदू, पृष्ठे) | १४% |
| चित्रालेख | चित्ररूप माहितीचे आकलन | ०४% |
शिष्यवृत्ती परीक्षा (इयत्ता ५ वी) – विषय – इंग्रजी अभ्यासक्रम
| Unit | Sub Unit | Weightage |
| Letters of Alphabet | 1. Associating the name of a letter with its sound 2. Formation of words using given alphabets | 04% |
| Vocabulary | 1. Writing familiar/related words with the given clues/pictures. 2. Corelating words with pictures (action words, describing words) 3. Rhyming words 4. Writing opposite words 5. Writing word register 6. Finding small words from the bigger ones 7. Using/writing contracted forms 8. Dictionary skills 9. Parts of body 10.Names of birds and animals, their living places and sounds 11.Comparisons 12. Homophones 13. Names of colours, things, shapes, vegetables, fruits, games | 24% |
| Punctuation marks | 1. Capitalisation 2. Comma 3. Full Stop 4.Question Mark 5.Apostrophe 6.Exclamation Mark | 12% |
| Numerical Information | 1.Days of the week/ months of the year 2. Cardinal, ordinal numbers 3. Showing the directions and subdirections, map reading 4. Telling time. | 12% |
| Creative Thinking | 1. Advertisements, mottos, messages 2. Solving puzzles with the given clues 3. Solving riddles with the given clues | 12% |
| Stock expressions | 1. Greetings 2. Seeking permission 3. Making request 4. Corelation between instructions, expressions and pictures | 12% |
| Miscellaneous | 1. Articles 2. Prepositions 3. Adjectives 4. Adverbs 5. Sentence formation (tenses) 6. Singular and plural | 12% |
| Comprehension (Reading Skill) | Prose (Upto 30 words) | 12% |
शिष्यवृत्ती परीक्षा (इयत्ता ५ वी) – विषय – बुद्धिमत्ता चाचणी अभ्यासक्रम
| घटक | उपघटक | भारांश |
| आकलन | १. सूचनापालन जोडाक्षरे, अक्षर, शब्द २. संख्यामालिका ३. इंग्रजी अक्षरमाला | 08% |
वर्गीकरण | १. शब्दसंग्रह २. आकृत्या ३. संख्या | 10% |
| क्रम ओळखणे | १. संख्यामालिका २. आकृत्यांची मालिका ३. चिन्हांची मालिका ४. चुकीचे पद ओळखणे | 10% |
| तर्क संगती व अनुमान | १.भाषिक: वय, तुलना, नावात बदल, नाती २. अभाषिक : आकृत्या मोजणे – त्रिकोण, चौकोन, घनाकृती ठोकळे इ. | 12% |
| प्रतिबिंब / प्रतिमा | १.आरशातील प्रतिमा (आकृत्या, अंक, अक्षरे ) २. जलप्रतिबिंब ( आकृत्या, अंक, अक्षरे) | 08% |
| समसंबंध | शब्दसंग्रह, आकृती, संख्या | 10% |
| समान पद ओळखणे | आकृत्या | 4 % |
| कूटप्रश्न | 1. रांगेतील स्थान 2. दिशा 3. दिनदर्शिका 4. वेन आकृती 5. चौरस वर्तुळातील संख्या | 16 % |
| गटाशी जुळणारे पद | शब्दसंग्रह, आकृती, संख्या | 10 % |
| सांकेतिक भाषा | शब्द, संख्या, चिन्हे यांचा परस्पर वापर | 8 % |
| भावनिक बुद्धिमत्ता सामाजिक बुद्धिमत्ता | १. भावनिक बुद्धिमत्ता २. सामाजिक बुद्धिमत्ता | 4 % |
