जागतिक जल दिन (World Water Day 2025 Marathi) हा संयुक्त राष्ट्रांचा एक महत्त्वाचा जागतिक उपक्रम आहे, जो दरवर्षी २२ मार्च रोजी साजरा केला जातो. या दिवसाचा मुख्य उद्देश म्हणजे गोड्या पाण्याचे मूल्य लोकांपर्यंत पोहोचवणे आणि त्याच्या शाश्वत वापरासाठी जागरूकता निर्माण करणे. आजच्या काळात जलसंकट हा जागतिक स्तरावरचा एक गंभीर प्रश्न बनला आहे. या संकटाला तोंड देण्यासाठी आणि भविष्यातील पिढ्यांसाठी पाणी सुरक्षित ठेवण्यासाठी जागतिक जल दिवस २०२५ मराठी (WWD) हा एक महत्त्वाचा मंच ठरतो.
जागतिक जल दिनाचा इतिहास
जागतिक जल दिन (WWD) ची सुरुवात १९९२ मध्ये ब्राझीलमधील रिओ दि जानेरो येथे झालेल्या “संयुक्त राष्ट्रांच्या पर्यावरण आणि विकास परिषदे”तून झाली. या परिषदेच्या अनुसूची २१ मध्ये या दिवसाचा समावेश करण्यात आला. २२ डिसेंबर १९९२ रोजी संयुक्त राष्ट्रांच्या महासभेने ठराव A/RES/47/193 स्वीकारून २२ मार्च हा जागतिक जल दिवस म्हणून घोषित केला. १९९३ पासून हा दिवस दरवर्षी साजरा केला जातो, ज्यामध्ये पाण्याच्या महत्त्वाबाबत जागरूकता वाढवण्यावर भर दिला जातो.
More Read
जागतिक जल दिन २०२५ ची थीम
या वर्षी म्हणजेच २०२५ मध्ये, जागतिक जल दिनाची थीम “हिमनदी संवर्धन” (Glacier Preservation) आहे. ही थीम हिमनद्यांचे संरक्षण करण्याच्या गरजेवर प्रकाश टाकते. हिमनद्या हे गोड्या पाण्याचे प्रमुख स्रोत आहेत आणि हवामान बदलामुळे त्यांचे वेगाने होणारे नुकसान हे जागतिक जलसुरक्षेसाठी धोकादायक ठरत आहे. संयुक्त राष्ट्रांच्या मते, हिमनद्या पृथ्वीवरील जवळपास ७०% गोडे पाणी साठवतात. या थीमद्वारे परिसंस्थांचे रक्षण आणि जलसुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी तातडीने उपाययोजना करण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे. World Water Day 2025 Marathi अंतर्गत या वर्षी हिमनद्यांच्या संरक्षणासाठी जागरूकता आणि कृती यावर भर देण्यात येणार आहे.
मागील वर्षांच्या थीम्स
दरवर्षी जागतिक जल दिनाला एक विशिष्ट थीम असते, जी पाण्यासंबंधी समस्या आणि उपायांवर लक्ष केंद्रित करते. खाली काही मागील वर्षांच्या थीम्स दिल्या आहेत:
- २०२४: शांतीसाठी पाणी (Water for Peace)
- २०२३: बदलाला गती देणे (Accelerating Change)
- २०२२: भूजल: अदृश्य गोष्टींना दृश्यमान करणे (Groundwater: Making the Invisible Visible)
- २०२१: पाण्याचे मूल्यमापन (Valuing Water)
- २०२०: पाणी आणि हवामान बदल (Water and Climate Change)
जागतिक जल दिनाचे महत्त्व (WWD)
पाणी हे जीवनाचा आधार आहे, पण तरीही आज जगातील करोडो लोकांना स्वच्छ पाणी आणि स्वच्छता सुविधा उपलब्ध नाहीत. संयुक्त राष्ट्रांच्या अहवालानुसार, दरवर्षी १४ लाखांहून अधिक लोक स्वच्छ पाण्याअभावी आणि स्वच्छतेमुळे होणाऱ्या आजारांमुळे मृत्यूमुखी पडतात. सध्या जगातील २५% लोकसंख्येला स्वच्छ पाणी मिळत नाही, तर जवळपास निम्म्या लोकसंख्येकडे स्वच्छतागृहांची सुविधा नाही. जागतिक जल दिवस २०२५ मराठी (WWD) हा असा प्रसंग आहे जो या समस्यांकडे लक्ष वेधतो आणि शाश्वत विकास ध्येय (SDG) 6 पूर्ण करण्यासाठी प्रेरणा देतो. या ध्येयानुसार, २०३० पर्यंत सर्वांना स्वच्छ पाणी आणि स्वच्छता सुविधा उपलब्ध करून देण्याचे उद्दिष्ट आहे.
पाण्याचा दैनंदिन वापर हा देखील चिंतेचा विषय आहे. सरासरी एक व्यक्ती दररोज अंदाजे ४५ लिटर पाणी नकळत वाया घालवते. या पाण्याची बचत करून भविष्यासाठी मोठा बदल घडवता येऊ शकतो. World Water Day 2025 ची थीम हिमनदी संवर्धनावर केंद्रित असली, तरी ती सर्वसामान्यांना पाण्याचा सुज्ञ वापर करण्याचे आवाहन करते.
शाश्वत विकासाची उद्दिष्टे
संयुक्त राष्ट्रांनी २०३० साठी खालील शाश्वत विकास उद्दिष्टे ठरवली आहेत:
- सर्वांना परवडणारे आणि स्वच्छ पाणी उपलब्ध करणे.
- स्वच्छता सुविधांमध्ये समानता आणि उघड्यावर शौचास जाण्याची प्रथा बंद करणे, विशेषतः महिला आणि मुलींच्या गरजांवर लक्ष केंद्रित करणे.
- पाण्याची गुणवत्ता सुधारणे, प्रदूषण कमी करणे आणि सांडपाण्याचे प्रमाण निम्म्यावर आणणे.
- पाण्याचा कार्यक्षम वापर वाढवणे आणि गोड्या पाण्याचा शाश्वत पुरवठा सुनिश्चित करणे.
- पाण्याशी संबंधित परिसंस्थांचे संरक्षण करणे, जसे की नद्या, तलाव आणि हिमनद्या.
- जलसंधारण आणि पुनर्वापर तंत्रज्ञानाला प्रोत्साहन देणे.
पाण्याचे नुकसान टाळण्यासाठी उपाय
पाण्याची नासाडी टाळण्यासाठी काही सोप्या पण प्रभावी उपाय खालीलप्रमाणे आहेत:
- गळणारे नळ आणि शौचालये नियमित तपासणे.
- कमी वेळ शॉवर घेणे आणि पाणी वाचवणारे शॉवर हेड वापरणे.
- दात घासताना, दाढी करताना किंवा भांडी धुताना पाणी सतत वाहू देऊ नये.
- वॉशिंग मशीन आणि डिशवॉशर पूर्ण भरल्यानंतरच वापरणे.
- बागकामासाठी पाण्याचा काटकसरीने वापर करणे.
संयुक्त राष्ट्रांचे योगदान आणि २०२५ ची मोहीम
संयुक्त राष्ट्रांच्या मते, World Water Day 2025 हा २०२५ मधील “आंतरराष्ट्रीय हिमनदी संवर्धन वर्ष” (International Year of Glaciers’ Preservation) शी संलग्न आहे. यंदा न्यूयॉर्कमधील संयुक्त राष्ट्र मुख्यालयात २१ मार्च २०२५ रोजी एक उच्चस्तरीय कार्यक्रम आयोजित केला जाणार आहे. या कार्यक्रमात हिमनद्यांचे संरक्षण आणि जलसुरक्षेसाठी धोरणात्मक चर्चा होईल. अधिक माहितीसाठी खालील संकेतस्थळांना भेट द्या:
- https://www.un.org/en/observances/water-day
- https://www.genevaenvironmentnetwork.org/events/world-water-day-2025/
- https://www.unwater.org/news/‘glacier-preservation’-world-water-day-2025-campaign-launches
जागतिक जल दिवस २०२५ मराठी (WWD) हा आपल्या सर्वांसाठी एक संधी आहे की आपण पाण्याचे महत्त्व समजून त्याचा सुज्ञ वापर करावा आणि हिमनद्यांसारख्या नैसर्गिक स्रोतांचे संरक्षण करावे. हवामान बदलाच्या या काळात प्रत्येकाने आपल्या दैनंदिन सवयींमध्ये बदल करून पाणी वाचवण्याची जबाबदारी स्वीकारली पाहिजे. चला, या World Water Day 2025 ला एक नवीन संकल्प करूया – पाण्यासाठी, पर्यावरणासाठी आणि भविष्यासाठी!
