राज्य शासनाची परदेशी शिक्षण शिष्यवृत्ती योजना

योजनेची पार्श्वभूमी व उद्दिष्ट

वंचित घटकांतील विद्यार्थ्यांना संधी उपलब्ध करून देणे

विजाभज (विमुक्त जाती भटक्या जमाती), इमाव (इतर मागास वर्ग) व विमाप्र (विशेष मागास प्रवर्ग) या सामाजिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांतील विद्यार्थ्यांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावर शिक्षणाची संधी देण्यासाठी ही योजना सुरू करण्यात आली आहे. शिक्षणाच्या माध्यमातून सामाजिक प्रगती साधणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे.

राज्यातील विजाभज, इमाव व विमाप्र विद्यार्थ्यांसाठी परदेश शिक्षण शिष्यवृत्ती योजनेचा संपूर्ण मार्गदर्शक

आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे शिक्षण हक्काचे बनवणे

QS Ranking 200 मध्ये असलेल्या परदेशी संस्थांमध्ये शिकण्याची संधी मिळावी, यासाठी शासन दरवर्षी ७५ विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती देते. त्यामुळे गुणवत्तेचा दर्जा राखत योजनेचा लाभ घेणे शक्य होते.

पात्रता निकष कोणते आहेत?

जात प्रमाणपत्र व स्थायी निवासीचा पुरावा

विद्यार्थ्याने महाराष्ट्राचा कायम रहिवासी असणे आवश्यक आहे. तसेच विजाभज, इमाव किंवा विमाप्र या प्रवर्गातील असल्याचे वैध प्रमाणपत्र असणे आवश्यक आहे.

उत्पन्न मर्यादा काय आहे?

विद्यार्थ्याच्या कुटुंबाचे एकत्रित वार्षिक उत्पन्न हे ₹८,००,००० पेक्षा अधिक नसावे. विवाहित महिलांसाठी पतीकडील उत्पन्न विचारात घेतले जाते.

वयोमर्यादा आणि शैक्षणिक पात्रता

• पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी: कमाल वय – ३५ वर्षे

• पीएच.डी. अभ्यासक्रमासाठी: कमाल वय – ४० वर्षे

• पदवी/पदव्युत्तर परीक्षेत किमान ५५% गुण आवश्यक आहेत.

विवाहित महिलांसाठी विशेष नियम

विधवा, घटस्फोटीत, परित्यक्ता महिला अर्ज करत असतील तर त्यांच्या पित्याच्या उत्पन्नाचा विचार केला जाईल, परंतु यासाठी आवश्यक ती कायदेशीर कागदपत्रे सादर करावी लागतील.

शिष्यवृत्ती साठी पात्र अभ्यासक्रम व संस्था

QS Ranking 200 मध्ये येणाऱ्या संस्था

QS (Quacquarelli Symonds) जागतिक रँकिंगमध्ये २०० च्या आत असलेल्या कोणत्याही संस्थेत प्रवेश घेतल्यासच या योजनेचा लाभ घेता येईल.

कोणते अभ्यासक्रम स्वीकारले जातात?

• Post Graduation

• Post Graduate Diploma

• Ph.D.

अर्ज प्रक्रिया कशी आहे?

अर्ज कोठे व कसा सादर करायचा?

अर्ज https://obcbahujankalyan.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावरून डाउनलोड करावा. तो भरून आवश्यक कागदपत्रांसह खालील पत्त्यावर दोन प्रतीत सादर करावा:

इतर मागास बहुजन कल्याण संचालनालय,
आकार प्रिमायसेस, दुसरा मजला,
एम एच बी कॉलनी, म्हाडा कमर्शिअल कॉम्प्लेक्स,
समता नगर, येरवडा, पुणे – ४११००६

आवश्यक कागदपत्रांची यादी

• जात प्रमाणपत्र

• उत्पन्न प्रमाणपत्र

• जन्मतारीख पुरावा

• शिक्षण प्रमाणपत्रे

• QS Rank असलेल्या संस्थेचे प्रवेश पत्र (Unconditional Offer Letter)

• पासपोर्ट प्रत

योजना अंतर्गत देण्यात येणारे लाभ

संपूर्ण शिक्षण फी भरपाई

शैक्षणिक संस्थेने ठरवलेली फी शासन थेट त्या संस्थेला अदा करेल.

निर्वाह भत्ता व अन्य खर्च

• USA व इतर देशांसाठी: $1500 दरवर्षी

• UK साठी: £1100 दरवर्षी

• आकस्मिक खर्च, आरोग्य विमा, प्रवास खर्च यासाठीही निधी उपलब्ध

विमान प्रवासाचा खर्च

विद्यार्थ्याच्या भारत ते परदेश व परत येताना होणाऱ्या इकॉनॉमी क्लास प्रवासाचा खर्च शासन भरेल.

जागा आरक्षण व कुटुंबासाठी मर्यादा

महिलांसाठी राखीव जागा

एकूण शिष्यवृत्तीच्या ३०% जागा मुलींसाठी राखीव ठेवण्यात आल्या आहेत.

एका कुटुंबातील दोन मुलांपर्यंतच लाभ

फक्त दोन मुलांनाच परदेशी शिष्यवृत्तीचा लाभ घेता येईल. यासाठी प्रतिज्ञापत्र आवश्यक आहे.

अर्जाची अंतिम तारीख व महत्त्वाचे निर्देश

अंतिम मुदत: १७ मे २०२५

संध्याकाळी ६.१५ वाजेपर्यंत अर्ज पोहोचणे आवश्यक आहे. उशिराने आलेले अर्ज विचारात घेतले जाणार नाहीत.

वेळेपूर्वी अर्ज सादर करण्याचे फायदे

अर्ज वेळेवर पोहोचल्यास तो नीट तपासला जाऊ शकतो व त्रुटी असल्यास सुधारणा शक्य होते.

शंका निरसन व संपर्क माहिती

संकेतस्थळावर उपलब्ध माहिती

योजनेची संपूर्ण माहिती विभागाच्या अधिकृत संकेतस्थळावर वाचायला मिळेल:
👉 https://obcbahujankalyan.maharashtra.gov.in

संपर्क कार्यालयाचा पत्ता

संचालनालयाचा पत्ता वर नमूद केलेलाच आहे.

महत्त्वाचे संकेतस्थळ आणि लिंक

• अर्ज डाउनलोड लिंक – obcbahujankalyan.maharashtra.gov.in

• राज्य शासनाचे पोर्टल – www.maharashtra.gov.in

ही योजना म्हणजे आर्थिकदृष्ट्या कमकुवत पण गुणवत्तेच्या जोरावर मोठ्या स्वप्नांना गवसणी घालू पाहणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी सुवर्णसंधी आहे. अर्जाची प्रक्रिया थोडी जरी गुंतागुंतीची वाटत असली तरी योग्य तयारी, कागदपत्रांची पूर्तता आणि वेळेचं व्यवस्थापन केल्यास ही संधी तुमचीच होऊ शकते.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

1. ही योजना कोणासाठी आहे?
विजाभज, इमाव व विमाप्र प्रवर्गातील महाराष्ट्रातील रहिवासी विद्यार्थ्यांसाठी ही योजना आहे.

2. QS Ranking म्हणजे काय?
QS (Quacquarelli Symonds) ही आंतरराष्ट्रीय विद्यापीठांची रँकिंग देणारी संस्था आहे. केवळ QS 200 मध्ये असलेल्या विद्यापीठांत शिकण्यासाठीच शिष्यवृत्ती दिली जाते.

3. अर्ज कुठे सादर करावा लागतो?
पुण्यातील इतर मागास बहुजन कल्याण संचालनालय येथे पोस्टाने किंवा समक्ष दोन प्रती सादर कराव्या लागतात.

4. एका कुटुंबातील किती विद्यार्थ्यांना लाभ मिळू शकतो?
फक्त दोन मुलांनाच योजनेचा लाभ मिळू शकतो.

5. शिष्यवृत्तीमध्ये कोणते खर्च समाविष्ट आहेत?
शिक्षण फी, निर्वाह भत्ता, प्रवास खर्च, आरोग्य विमा यांचा समावेश आहे.