महाराष्ट्रातील ITI मध्ये नव्या अभ्यासक्रमांची क्रांती! EV आणि सोलर टेक्निशियन अभ्यासक्रमांची घोषणा
मुंबई | ३० जुलै २०२५ — महाराष्ट्रातील औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थांमध्ये (ITI) एक नवा अध्याय सुरू होतो आहे. केंद्रीय कौशल्य विकास आणि उद्योजकता विभागाच्या प्रशिक्षण महासंचालकांनी राज्यातील ७० शासकीय आयटीआयमध्ये नवीन अभ्यासक्रमांना मंजुरी दिली असून चेंबूर येथे उच्चस्तरीय औद्योगिक प्रशिक्षण संस्था स्थापन करण्यालाही हिरवा कंदील दाखवण्यात आला आहे.
ही योजना केवळ प्रशिक्षणापुरती मर्यादित नाही, तर महाराष्ट्रातील कौशल्य आधारित रोजगार निर्मितीच्या दिशेने एक निर्णायक पाऊल ठरणार आहे. मंत्री मंगलप्रभात लोढा यांनी या निर्णयाचे स्वागत करताना म्हटले की, “ही क्रांती महाराष्ट्रातील तरुणांना केवळ शिक्षणच नाही, तर रोजगाराच्या नवनवीन संधी देखील उपलब्ध करून देईल.”
शाश्वत विकासाकडे एक टाकलेले पाऊल : सौर आणि ईव्ही टेक्निशियन अभ्यासक्रम
औद्योगिक क्रांतीच्या पुढच्या टप्प्यावर पोहचण्यासाठी सरकारने घेतलेली ही योजना पर्यावरणपूरक तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्याच्या दिशेने एक ठोस पाऊल आहे. यामध्ये खालील दोन अभ्यासक्रमांचा समावेश करण्यात आला आहे:
या अभ्यासक्रमांच्या माध्यमातून हरित तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात कुशल मनुष्यबळ तयार होणार आहे. जागतिक पातळीवर ईव्ही वाहनांचा वापर वाढत असताना, त्यासाठी प्रशिक्षित तंत्रज्ञांची आवश्यकता मोठ्या प्रमाणावर भासत आहे.
आधुनिक तंत्रज्ञानासोबत पावले टाकणारे महाराष्ट्राचे आयटीआय
राज्यातील शासकीय औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थांना काळानुरूप बनवण्याचे आणि नविन तंत्रज्ञानाशी सुसंगत बनवण्याचे काम सुरू आहे. या दिशेने सरकारने पुढील गोष्टींवर भर दिला आहे:
-
नवीन अभ्यासक्रम सुरू करून रोजगाराची क्षमता वाढवणे
-
विद्यार्थ्यांना समकालीन औद्योगिक गरजांशी जुळवून घेण्याचे प्रशिक्षण देणे
-
आयटीआय संस्थांची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी खासगी क्षेत्रासोबत भागीदारी करणे
‘मेक इन महाराष्ट्र’साठी आयटीआय विद्यार्थ्यांचे सामर्थ्य
मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या मार्गदर्शनाखाली कौशल्य विकास विभागाने नाविन्यपूर्ण उपक्रम सुरू केले आहेत. त्यामध्ये डॉ. रघुनाथ माशेलकर आणि ‘मित्रा’चे सीईओ प्रवीण परदेशी यांच्या सल्ल्यानुसार अभ्यासक्रमात बदल घडवण्यात आले आहेत.
या अभ्यासक्रमांच्या प्रारंभामुळे महाराष्ट्रातील तरुण राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील नोकरीसाठी सज्ज होतील.
चेंबूरमध्ये होणार उच्चस्तरीय ITI संस्थेची स्थापना
अनुसूचित जाती व नवबौद्ध घटकांच्या सामाजिक सक्षमीकरणासाठी चेंबूर येथे उच्चस्तरीय औद्योगिक प्रशिक्षण संस्था स्थापन करण्यास मान्यता देण्यात आली आहे. येथे पुढील अभ्यासक्रम शिकविले जाणार आहेत:
-
रेफ्रिजरेशन ॲण्ड एअर कंडिशनिंग टेक्निशियन
-
इलेक्ट्रिशियन
-
वायरमन
-
IOT टेक्निशियन (स्मार्ट सिटी)
-
इलेक्ट्रिक मेकॅनिक
ही संस्था २०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षापासून कार्यरत होणार आहे. या संस्थेमुळे मुंबईसह उपनगरातील विद्यार्थ्यांना आधुनिक अभ्यासक्रमांचा लाभ घेता येणार आहे.
औद्योगिक भागीदारीद्वारे गुणवत्ता वाढवण्याचा प्रयत्न
राज्यातील ३६ जिल्ह्यात जिल्हास्तरीय आयटीआयमध्ये खासगी क्षेत्राच्या सहाय्याने दर्जावाढ करण्यात येत आहे. यामध्ये खालील गोष्टींवर भर दिला जात आहे:
-
प्रशिक्षण सुविधा वाढवणे
-
अधिक रोजगारसंधी उपलब्ध करून देणे
-
राष्ट्रीय शिक्षण धोरणाशी सुसंगत अभ्यासक्रम सुरू करणे
-
तंत्रप्रदर्शन व करिअर मार्गदर्शन शिबीरांद्वारे विद्यार्थ्यांचे दिशा दर्शन
महाराष्ट्राच्या तरुणांसाठी नवी संधी
आजच्या युगात केवळ डिग्री असून भागत नाही, कौशल्य असणे महत्त्वाचे आहे. यासाठीच सरकार आयटीआय संस्थांमध्ये कौशल्याधारित अभ्यासक्रम वाढवण्यावर भर देत आहे. विशेषतः सौर आणि ईव्ही तंत्रज्ञानासारख्या उदयोन्मुख क्षेत्रांमध्ये प्रशिक्षित मनुष्यबळ निर्माण होणे आवश्यक आहे.
कौशल्य विकासाचे नवे पर्व : मंत्री लोढा यांची भूमिका
मंत्री मंगलप्रभात लोढा यांनी सांगितले की, “राज्य सरकारचा उद्देश आहे जास्तीत जास्त तरुणांना कुशल मनुष्यबळात परिवर्तित करणे. आयटीआय संस्थांना केवळ डिप्लोमा देणाऱ्या संस्था न मानता, त्यांना एक उच्च कौशल्य गुणवत्तेचा ब्रँड म्हणून विकसित करणे आमचे ध्येय आहे.”
महाराष्ट्राच्या औद्योगिक शिक्षणात ऐतिहासिक बदल
या निर्णयामुळे महाराष्ट्रातील आयटीआयमध्ये शाश्वत, पर्यावरणपूरक आणि उद्योगाभिमुख शिक्षणाचा नवा अध्याय सुरू झाला आहे. सरकारचा स्पष्ट दृष्टिकोन म्हणजे, रोजगार आणि उद्योग जगतातील गरजांशी सुसंगत अशा अभ्यासक्रमांचे प्रशिक्षण विद्यार्थ्यांना दिले जावे.
राज्यातील ७० आयटीआय संस्थांमध्ये सोलर आणि ईव्ही क्षेत्रातील नवीन अभ्यासक्रम सुरू होणार असून, चेंबूरमध्ये उच्चस्तरीय संस्था उभारण्यात येणार आहे. हे एकंदर चित्र पाहता, महाराष्ट्रातील कौशल्य शिक्षण व्यवस्था ही २१व्या शतकाच्या गरजांशी पूर्णपणे सुसंगत होत आहे, असे म्हणता येईल.
